Jaki olej do napędu?

Aktualizacja: 1 grudnia 2010

Nasze dwusuwowe silniki w napędach to maszyny wysilone. Ze stosunkowo niewielkiej pojemności producenci starają się osiągnąć jak największą moc. Szczególnie napędy szybkoobrotowe, zwane “szlifierkami” osiągają nawet powyżej 10000RPM. Niezależnie od modelu czy producenta, mają wspólną cechę – wymagają mieszanki paliwa z olejem. To od jakości stosowanego oleju zależy niezawodność i trwałość naszego silnika. Idealny olej powinien doskonale chłodzić oraz smarować części ruchome silnika. Każdy producent podaje swoje zalecenia co do stosowania określonych olejów podając normę, jaką spełniać musi stosowany olej.

W przypadku czterosuwa smarowanie odbywa się poprzez obieg oleju wymuszony pompą. Smarowane są zawory,  wał, panewki i gładzie cylindra niezależnie od obrotów. Niestety silnik dwusuwowy nie ma pompy. Rozpylona mieszanka benzyny z olejem smaruje łożyska wału, chłodzi tłok i zostawia film na gładzi cylindra. W motocyklach dwusuwowych występuje problem smarowania silnika podczas jazdy z górki na zamkniętej przepustnicy, gdy zbyt mało mieszanki smaruje i chłodzi silnik. Nasze napędy nie są na to narażone, ale za to muszą pracować przez dłuższy okres na maksymalnych obrotach. Spalanie oleju zawartego w mieszance ma swoje wady. Podczas spalania na denku tłoka oraz głowicy gromadzi się nagar, czyli osad węglowy. Zbyt duża ilość nagaru prowadzi do zmniejszenia mocy i osiągów silnika oraz powoduje jego przegrzewanie się – stąd co jakiś czas trzeba usuwać wszelkie osady z wnętrza silnika. Stosując dobry olej możemy znacznie zmniejszyć ilość nagaru, gdyż dobry olej przeznaczony do dwusuwa zawiera także dodatkowe komponenty.

Idealny olej powinien:

• Ulegać szybkiemu i czystemu spalaniu,
• Zapewnić szybszą reakcję na otwarcie przepustnicy,
• Chronić przed zapieczeniem pierścieni i zatarciem silnika,
• Nie powodować powstawania nagarów,
• Wytwarzać jak najmniejszą ilość dymu.

Często pytacie, czy można do naszych napędów lać olej, który stosuje się do pilarek. Po przeczytaniu tego artykułu powinniście odpowiedzieć sobie na to pytanie.

Aby to zrobić musicie zapoznać się z klasyfikacja oleju. Na każdym oleju lub ulotce z pewnością znajdziecie informacje o klasyfikacji oleju. Teraz należy tylko je opisać.

Klasyfikacje jakościowe dla olejów do mieszanek 2T przedstawiają normy

Klasyfikacje według normy API
API-TA (TSC-1) – lekkie motorowery
API-TB (TSC-2) – motorowery i lekkie motocykle
API-TC (TSC-3) – silniki motocyklowe
API-TD (TSC-4) – silniki pozapokładowe (odpowiada normie NNMA-Klassen TC-W)

Normy ISO to oznaczenie podobne do JASO, określa warunki eksploatacji i obciążenia
ISO-L-EGB (Global GB) średnie (= JASO FB)
ISO-L-EGC (Global GC) średnio – ciężkie (= JASO FC)
ISO-L-EGD (Global GD) bardzo ciężkie (> JASO FC)

Normy JASO (Japanese Automotive Standards Organisation) określają w jakich warunkach będzie eksploatowany silnik

JASO FA = lekkie obciążenie (motorowery, motocykle, kosiarki spalinowe, piły spalinowe= 2T),
JASO FB = średnie obciążenie (motorowery, motocykle, kosiarki spalinowe, piły spalinowe= 2T),
JASO FC = średnio – ciężkie obciazenie (motorowery, motocykle, kosiarki spalinowe, piły spalinowe= 2T),
JASO FD = ciężkie obciążenia i silniki pozapokładowe (motorowery, motocykle, kosiarki spalinowe, piły spalinowe= 2T łodzie, jachty)

Jako przykładem posłużymy się instrukcją obsługi silnika Ventor, w której istnieje zapis:

Używaj tylko olejów syntetycznych przeznaczonych do silników dwusuwowych, najwyższej jakości, klasyfikacji: minimum JASO FD, ISO-L-EGD, API TC, rekomendowany JASO FD, ISO-L-EGD, API TC+. Uwaga: Silnik Ventor nie jest przystosowany do olejów mineralnych!

Analizując zapis klasyfikacji zalecanego oleju do Ventora i odczytując owy “szyfr” z punktów powyżej, łatwo można poszukać oleju syntetycznego do dwusuwa spełniającego normy:  do ciężkich obciążeń JASO-FD, pracy w warunkach ciężkich ISO-L-EGD, do silników motocyklowych API-TC.

Oczywiście powstaje pytanie: olej której firmy jest najlepszy i czy można stosować olej od pilarek i dlaczego jest zapis o olejach mineralnych?

Zapytałem o to Krzyśka Kołodziejka – producenta napędu Ventor z Techno-FLy

Najważniejsza jest norma. Aby spełnić wymagania normy, producent jest zmuszony do stosowania odpowiednich komponentów w odpowiednich ilościach. Chemia jest jedna dla wszystkich. Nie komentuję opinii mechaników pilarek, gdyż nasz silnik Ventor nie jest silnikiem pilarki. Porównanie wielkości obrotów to zbyt dalekie uproszczenie. W naszych silnikach nie występuje nagar w skrzynce korbowej niejako z definicji. Rozebrany silnik po 100 godzinach wygląda wewnątrz tak samo, jak nowy po złożeniu. Domyślam się, że chodzi o nagar w skrzynkach silników z rozrządem tłokowym, gdzie spaliny dostają się pod tłok. U nas, ze względu chociażby na stosunek objętości skrzynki korbowej do pojemności skokowej takie zjawisko nie występuje.

Napisałem w instrukcji, że Ventor nie został przystosowany do olejów mineralnych, gdyż nie wykonaliśmy żadnych znanych w praktyce dodatkowych cech, jak m.in. skośne żłobki na tłoku zapobiegające zatarciom i innych. Nie będziemy tego robili także w przyszłości.

(..) Dla nas najważniejsze jest utrzymanie powłoki olejowej w najwyższych temperaturach. Niestety oleje mineralne nie posiadają najlepszych tego typu własności. Zatem jeśli powstanie kolejna, wyższa norma oraz pojawią się produkty jej odpowiadające, do instrukcji wprowadzimy nowe zalecenie.

Co  na temat oleju mają do powiedzenia inni?

Damian Zakrocki – producent napędów Moster i dystrybutor Vittorazi i Simonini  na Polskę.

Najlepszym olejem stosowanym i sprawdzonym od lat jest Castrol 2T Racing. Silniki specjalnie zaprojektowane do napędów PPG różnią się budową od zwykłych silników przystosowanych do innych urządzeń. Są przystosowane do pracy w określonych warunkach. Należy przestrzegać proponowanego przez producenta zalecenia co do mieszanki. Dodawanie większej ilości oleju do paliwa jest zlecane jedynie  przy docieraniu. W przypadku naszego napędu EC25 Moster, zalecam stosowanie Castrolu  w stosunku 1:50.

Kajan do Solówki zaleca użycie oleju w większym stosunku niż zaleca producent.

W rozmowie z Kajanem, zaleca przede wszystkim zwiększenie stosunku mieszanki z 1:50 do 1:40 a nawet więcej w zależności od silnika. Silniki Kajana z dedykowanym karterem mają specjalną konstrukcję i są przystosowane do pracy cylindrem w dół. Powiększone łożyska i specjalne kanaliki i nacięcia sprawiają, że mieszanka tryska na łożyska i smaruje wał. Kajan zaleca stosowanie olejów tańszych, jako zupełnie wystarczających, np Orlen.

Paweł od MZtek używa tylko oleju za 15 zł. Orlen Mixol Semisynthetic w stosunku 1:35.

Wyniki sondy na temat używanych przez was olejów.

Przedstawiam wyniki sondy przeprowadzonej na mojej stronie. Wyniki przedstawiają odpowiedzi 248 osób, które wypełniły ankietę. Celorwo nie przedstawiłem kilku mało znanych olejów. Mam nadzieję, że tabela rozwieje wasze wątpliwości co do wyboru oleju.

Pytania i odpowiedzi

P: Co się stanie, jeśli wleje za dużo oleju do mieszanki olej/paliwo?
O: Kiedy mieszanka zawiera za dużo oleju otrzymujemy mieszanką bogatą w olej i powstaje więcej gazów spalinowych. Jest to nieakceptowane nie tylko ze względów środowiskowych, ale powoduje również, że spalana jest nadmierna ilość oleju i w komorze spalania powstaje więcej osadów węglowych. Innym wskaźnikiem mieszanki bogatej w olej są zanieczyszczone świece i nadmierne olejenie dookoła rury wydechowej oraz tłumika. Upewnij się, że stosujesz zalecaną przez producenta mieszankę paliwa i oleju w swoim motocyklu.
.
P: Co się stanie, jeśli wleje za mało oleju do mieszanki olej/paliwo?
O: Kiedy mieszanka zawiera za mało oleju lub jest złej jakości spowoduje przyspieszone zużycie silnika. Dzieje się tak, dlatego, że jest niedostateczna ilość oleju żeby zapobiegać bezpośredniemu kontaktowi dwóch powierzchni metalowych w cylindrze, co powoduje nadmierne ścieranie tłoka. Upewnij się, że stosujesz zalecaną przez producenta mieszanki paliwa i oleju w swoim motocyklu.
.
P: Co się dzieje z liczbą oktanową paliwa po zmieszaniu jej z olejem do silników dwusuwowych?
O: Liczba oktanowa jest miarą zdolność paliwa do spalania bezstukowego. Więc im wyższa liczba oktanowa tym większa zdolność paliwa do ­kontrolowanego postępu spalania (większa odporność na detonację w komorze spalania). Dodatek oleju do paliwa tylko nieznacznie zmniejsza liczbę oktanową. Liczba oktanowa zależy od stosunku wzajemnego stosunku oleju i paliwa. Im więcej oleju w mieszaninie tym niższa liczba oktanowa. W testach laboratoryjnych Shell, liczba oktanowa spadała tylko o 1 kiedy ilość oleju w mieszaninie wynosiła 5%.

.

P: Jaka jest różnica między silnikiem dwusuwowego skutera i motocykla?
O: Z konstrukcyjnego punktu widzenia są one bardzo podobne. Jednakże silniki motocyklowe przeważnie mają większą ­pojemność a skutery ogólnie używane są do wysokoobrotowej wolnej jazdy, podczas gdy motocykle są przygotowane do dużych prędkości. Teoretycznie mniejsze silniki skuterów pracują ciężej niż silniki motocyklowe i są wystawione na działanie wyższej temperatury i większych obciążeń, które mogą wpłynąć niszcząco na jego elementy.

.

P: Jaka jest różnica pomiędzy API, JASO i ISO?
O: Wszystkie one są rządzącymi przemysłem organizacjami, które patronują testom, ustalają minimalne zawartości i wydają licencję na gotowy produkt. API jest skrótem od American Petroleum Institute (Amerykański Instytut Nafty) i jest najczęstszą specyfikacją spotykaną w Północnej Ameryce. Symbolem API jest API TC (TC – two stroke ‘C’, dwusuwowy). API TC jest rekomendowane przeważnie do dwusuwowych chłodzonych powietrzem silników.
JASO jest skrótem od Japanese Automobile Standards Organization (Japońska Organizacja Normalizacji Pojazdów), a ISO jest skrótem od International Standards Organization (Międzynarodowej Organizacji Normalizacji). JASO i ISO pokrywają się i przeważnie mają takie same specyfikacje.
Obecnie minimalną specyfikacją dla JASO jest FB. FC jest nisko dymiącą formułą, zaś FD ma wyższą wartość niż FC.
Specyfikacje JASO powracają do użycia. Dla przykładu dla klasycznych motocykli dwusuwowych wymagane może być JASO FB, ale jeśli użyjesz oleju JASO FC lub FD będzie on funkcjonował prawidłowo. Jednakże nie działa to w drugą stronę. Nie możesz użyć klasy FA jeśli zalecana jest FB, FC lub FD. Kryteria te nie są odwracalne.

(FAQ z http://www.shell-advance.pl/?p=shell/5/3/1)

Oto zdjęcia i krótki kilku popularnych olejów wraz z cenami

---

Midland Motorcycle 2-Cycle „low smoke“ – syntetyk 15 zł (0,6l)

Normy jakościowe: JASO FD, ISO-L-EGD, API TC

Motorcycle 2-Cycle „LOW SMOKE“ jest olejem syntetycznym przeznaczonym do dwusuwowych silników. Zawiera formułę dodatków syntetycznych „Low Ash” zmniejszającą ilość nagaru oraz „Low smoke” redukującą emisję szkodliwych spalin. Zapewnia dobre właściwości smarujące oraz ochronę przed korozją elementów silnika. Przeznaczony do jednostek z układem chłodzenia powietrznym oraz wodnym, podawany w mieszankach paliwowo-olejowych lub w bezpośrednim wtrysku.

---

Castrol Power 1 Racing 2T 1L – syntetyk 40-50zł (1l)

Przewyższa normy: JASO FD, ISO EGD i API TC

W pełni syntetyczny olej do wysilonych, 2-suwowych silników motocyklowych. Castrol Power 1 Racing 2T jest w pełni syntetycznym zaawansowanym technicznie olejem do silników 2-suwowych zapewniającym polepszone własności w zakresie reakcji silnika na otwarcie przepustnicy, jak również przyspieszenia. Jego formuła pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie możliwości wysoko wysilonych motocykli, zapewniając jednocześnie pełną ochronę silnika. Olej ten jednocześnie ulega szybszemu i czystszemu spalaniu niż innego typu oleje do 2-suwów. Castrol Power 1 Racing 2T jest przeznaczony do wszystkich typów 2-suwowych silników motocyklowych konstrukcji tak japońskiej jak i europejskiej, zarówno do przygotowywania mieszanki (w proporcji 1:50 z paliwem) jak i do silników wyposażonych w układ wtrysku oleju.

---

Husqvarna XP Xtra Performance – syntetyk 27-35zł (1l)

Normy jakościowe: JASO FC/ISO EGB

Ten wysokiej jakości olej syntetyczny do dwusuwów jest przeznaczony do intensywnej, profesjonalnej pracy z dużym obciążeniem, na wysokich obrotach silnika. Zapewnia doskonałe smarowanie łożysk i cylindrów, a także ogranicza temperaturę silnika. Olej XP sprawia również, że silnik jest czystszy, a na tłoku i skrzyni korbowej odkłada się mniej osadów. Olej tej polecił mi serwis Husqvarny. Serwis twierdził, że na tym oleju pracują mocno wysilone pilarki i to przez kilka godzin na pełnych obrotach. Takie urządzenia nie noszą niemal żadnych śladów zużycia.

---

Husqvarna LS Low Smoke – półsyntetyk 25-30zł (1l)

Normy jakościowe: JASO FD/ISO EGD

Ten wysokiej jakości olej półsyntetyczny do dwusuwów jest przeznaczony do intensywnej, profesjonalnej pracy z dużym obciążeniem, na wysokich obrotach silnika. Zapewnia doskonałe smarowanie łożysk i cylindrów, a także ogranicza temperaturę silnika. Olej XP sprawia również, że silnik jest czystszy, a na tłoku i skrzyni korbowej odkłada się mniej osadów. Olej tej polecił mi serwis Husqvarny. Serwis twierdził, że na tym oleju pracują mocno wysilone pilarki i to przez kilka godzin na pełnych obrotach. Takie urządzenia nie noszą niemal żadnych śladów zużycia. Co dziwne – bardziej zachwalali XP czyli półsyntetyk zamiast LS.

---

Mobil Rancing 2T – syntetyk 40-50zł (1l)

Normy jakościowe: API TC JASO FC, ISO E-GC/E-GD TISI

Mobil 1 Racing 2T to wysokiej jakości, w pełni syntetyczny olej przeznaczony do smarowania silników dwusuwowych, spełniający najwyższe wymagania jakościowe producentów nowoczesnych motocykli, skuterów śnieżnych, oraz pił łańcuchowych pracujących na mieszankach ubogich. Zastosowana nowoczesna technologia umożliwia szybkie mieszanie oleju z paliwem.

---

Motul SCOOTER Expert 2T – półsyntetyk 34-59zł (1l)

API-TC, JASO FC

Motul jest obecnie niepodważalnym, światowym liderem w produkcji najwyższej jakości środków smarnych do pojazdów motocyklowych. Dzięki doświadczeniu i znakomitym inżynierom, to właśnie Motul sukcesywnie wprowadza na światowe rynki, nowe innowacje technologiczne, które zapewniają produktom Motul’a, bezspornie od prawie 150 lat, pozycję w ścisłej czołówce swojej branży. Olej półsyntetyczny na bazie estrów, dla motocykli, których silniki pracują w szerokim zakresie obrotów. Olej tworzy warstwę ochronną, która zapobiega zużyciu poszczególnych elementów silnika. Olej posiada spełnia japońskie standardy JASO. Olej przeszedł 4 próby laboratoryjne, badające smarowność, zawartość detergentów, substancji zmniejszających dymienie oraz odkładanie osadów. Formuła oparta na syntetykach o bardzo wysokich właściwościach spalania, które minimalizują dymienie oraz odkładanie osadu. Olej ten polecają szczególnie serwisy skuterów. Oleje Motul 2T  występują jako typy 710 (FD syntetyk).

---

Orlen 2T Semisynthetic – półsyntetyk 10-15zł (1l)

Normy jakościowe: API-TC

Półsyntetyczny olej do silników dwusuwowych, także wysilonych o pojemności skokowej cylindra od 20 do 500 cm3, nadaje się do smarowania mieszankowego i oddzielnego. Przeznaczony jest do: silników pilarek spalinowych, łańcuchowych i tarczowych, silników kos spalinowych, wszelkiego typu sprzętu ogrodniczego wyposażonego w silniki dwusuwowe, samochodów, motocykli. Dozowanie: 2% w stosunku do paliw /1:50/, jeżeli producent silnika nie zaleci inaczej.

---

Agip Cross 2T – syntetyk 50-55zł (1l)

Normy jakościowe: API-TC, JASO FC, ISO-L-EGD

Syntetyczny olej typu Low Smoke przeznaczony do silników dwusuwowych o bardzo dużej mocy zarówno do tych chłodzonych powietrzem jaki i wodą . Produkt ten może być stosowany w silnikach wyposażonych w automatyczne systemy dozowania oleju, jednak najlepsze parametry osiąga przy wcześniejszym przygotowaniu mieszanki paliwowo-olejowej.

Bibliografia:

http://www.sciaga.pl/tekst/28473-29-klasyfikacje_jakosciowe_olejow_silnikowych_referat
http://www.mototechnika.republika.pl/pliki/dodatki.html
http://www.stihl.pl/isapi/default.asp?contenturl=/knowhow/arbeitstechnik/onlineratgeber/vorstarten/betriebsstoffe/betriebsstoffe_1.htm