Ogromną trudność sprawia mi ocenienie skrzydeł, które z założenia nie są przeznaczone dla mnie. W mojej opinii nie da się opisać testowanego modelu, bez odwoływania się do konstrukcji, które już znam i którymi latałem. Dodatkowy problem z opisywaniem skrzydeł rekreacyjnych wynika z faktu, że na co dzień latam paralotnią sportową i gdy nagle przesiadam się na skrzydło szkolno – rekreacyjne, zawsze po lotach pozostaje mi pewien niedosyt wrażeń. Wówczas wystawiona przeze mnie ocena może być mylna i niesprawiedliwa dla testowanego skrzydła. Między innymi dlatego otrzymane na testy skrzydło testuje kilku pilotów. Po każdym locie na gorąco zbieram ich opinie. Pytam o odczucia w różnych fazach lotu, proszę o krótki podsumowanie startu, lotu oraz lądowania i namawiam do wystawienia oceny. W przypadku Universala, odpowiedzi były jednoznacznie pozytywne, choć piloci – szczególnie ci latający agresywnie, zgłaszali „niedosyt zwrotności”. Ale czy można się dziwić, że podczas lotu skrzydłem rekreacyjnym, zaawansowanemu pilotowi brakuje zwrotności i natychmiastowej reakcji na sterówki? W przypadku takiego skrzydła są to akurat zalety! Właśnie z takich powodów opisując Universala, jestem zmuszony usprawiedliwić zgłaszane przez niektórych pilotów wady jak na przykład „lata samo, bez udziału pilota i pilot się nudzi, startuje i ląduje samo i nie ma się czym wykazać, dla emerytów skrzydło bo za bardzo przewidywalne„. Muszę uczciwie napisać, że dużo łatwiej szło mi opisywanie Synthesisa 2, gdyż miałem porównanie do poprzedniej wersji tego skrzydła. Universal jest całkiem nową i inną konstrukcją od poprzedników, co wcale nie oznacza, że gorszą…
Konstrukcja skrzydła
Universal powstał w efekcie prac nad Synthesisem2. Słyszałem nawet, że był „produktem ubocznym” przy projektowaniu Synthesisa2. Nie wiem ile w tym prawdy, ale jeśli tak było, musiał być to niesamowity zbieg okoliczności poparty geniuszem konstruktora, gdyż stworzono skrzydło, które doskonale lata z napędem i podobno równie dobrze sprawuje się w lataniu swobodnym. O lataniu swobodnym nie mam większego pojęcia, więc nie będę zajmował się tą kwestią. Skupię się tylko na opisywaniu latania paramotorowego. W instrukcji Universala czytamy, że rozwój skrzydła był jedną ze „ścieżek konstrukcyjnych”, która zakładała stworzenie paralotni o lepszej ekonomii i zwrotności, łatwo startującego i nie wymagającego mocnego silnika. Dalej czytamy, że kolejno powstałe prototypy nie dorównywały stabilnością legendarnemu Synthesisowi, ale za to posiadały wiele innych cennych cech, których żal nam było nie wykorzystać.
Koncepcja zakładała także uzyskanie większego przyrostu prędkości uzyskiwanego głównie za pomocą trymera – i to się zdecydowanie udało. W skrzydle Universal trymer jednocześnie steruje samostatecznością. Zmniejsza ją w pozycji zaciągniętej, lub zwiększa w stopniu zależnym od odpuszczenia trymerów. Producent zapewnia, że po zaciągnięciu trymerów skrzydło przybiera kształty podobne do nowoczesnych, wysokowydajnych paralotni do latania swobodnego.
Dane techniczne paralotni Dudek Universal
Rozmiar | 23 | 25.5 | 28 | 31 |
Certyfikacja | EN/LTF B | EN/LTF B | EN/LTF B | EN/LTF B |
Dopuszczenie DGAC | tak | tak | tak | tak |
Liczba cel | 50 | 50 | 50 | 50 |
Powierzchnia w rozłożeniu [m2] | 23.00 | 25.50 | 28.00 | 31.00 |
Powierzchnia w rzucie [m2] | 19.83 | 21.98 | 24.14 | 26.72 |
Rozpiętość w rozłożeniu [m] | 10.83 | 11.40 | 11.95 | 12.57 |
Rozpiętość w rzucie [m] | 8.71 | 9.17 | 9.61 | 10.11 |
Wydłużenie w rozłożeniu | 5,10 | |||
Wydłużenie w rzucie | 3,83 | |||
Prędkość opadania [m/s] | min = 1,1; trim= 1,3-2,2; max = 3,0 | |||
Prędkość postępowa [km/h] | min = 23; trim = 37-52; max = 57 | |||
Najdłuższa cięciwa [cm] | 261.20 | 275.10 | 288.20 | 303.30 |
Najkrotsza cięciwa [cm] | 60.10 | 63.30 | 66.30 | 69.80 |
Długość linek z taśmami nośnymi [m] | 6.82 | 7.18 | 7.53 | 7.92 |
Łączna długość linek [m] | 344.01 | 362.82 | 380.74 | 401.20 |
Masa startowa* DGAC [kg] | 60-95 | 70-115 | 90-140 | 110-170 |
Masa startowa EN [kg] | 60-75 | 70-95 | 90-115 | 110-140 |
Waga skrzydła [kg] | 6.1 | 6.6 | 6.9 | 7.5 |
Linki | Technora 1,2 & 1,3 & 1,5 & 1,8 & 2,3 | |||
Tkanina | Dominico tex 34 i 41 g/m2 Dominico tex Hard 40 g/m2 SR Scrim, SR Laminate 180 g/m2 |
|||
Taśmy | Pasamon – Bydgoszcz, Polska |
* W masie startowej uwzględnia się napęd (bez paliwa), skrzydło, pilota i wyposażeniem.
Co ma wspólnego Universal i Snake?
Okazuje się, że trochę ma! Profil końcówek stabili zapożyczono właśnie ze skrzydła Snake! Jednak bez obaw – Universal jest skrzydłem rekreacyjnym i nie ma drapieżnych cech Snake’a. Uzupełnieniem nowej koncepcji profilu skrzydła jest wiele rozwiązań technicznych. Technologia FET zachowuje właściwy kształt krawędzi natarcia podczas startu i w locie. Dzięki temu, podnoszenie skrzydła Universal jest zadziwiająco proste nawet w bezwietrznych warunkach. Skrzydło zostało wyposażone w system dodatkowego sterowania ALC+, który pozwala na bezpieczne sterowanie przy szybkich ustawieniach trymera. Dodatkową zaletą jest możliwość mocowania uchwytu ALC+ do taśmy nośnej, co zapobiega plątaniu się podczas startu. System TEA, znany mi bliżej z Nucleona, oprócz możliwości kontroli kierunku lotu, umożliwia zastąpienie trymera przy uprzęży i jest to wg mnie najlepszy system tego typu, gdyż nie trzeba pamiętać o zwolnieniu go do lądowania (przy zaciągnięciu sterówki TEA w Nucleonie samoistnie się odpuszczał). Aby zniwelować moment od-śmigłowy można również wpiąć się niesymetrycznie w wyższe ucho mocowania karabinka.
Czytaj instrukcję obsługi 🙂
Dlaczego warto przeczytać instrukcję? Aby przed pierwszym lotem wyregulować długość sterówek w zależności od wysokości podwieszenia. Ja tego nie zrobiłem, tylko od razu po wypakowaniu skrzydła wystartowałem i doznałem lekkiego szoku, gdy po odpuszczeniu trymerów, sterówki główne powędrowały wysoko do góry i ledwie mogłem je dosięgnąć. Na szczęście ponowne zaciągnięcie trymerów odwróciło sytuację i znów mogłem łatwo je dosięgnąć.
Paradoksalnie ucieszyłem się, że znalazłem „haka” na skrzydło, o czym szybko poinformowałem konstruktora – Piotra Dudka. Szybko oddzwonił, zwracając się w pierwszych słowach „czytałeś instrukcję? Niestety nie czytałem… A już na jej początku czytamy: „Bardzo ważne! Przed użyciem należy sprawdzić czy linki sterownicze i bloczki są ustawione w konfiguracji górnego czy dolnego podwieszenia i ewentualnie dostosować je do własnych potrzeb (…)”. Źle wyregulowane linki sterownicze mogą powodować błędne odczucia pracy skrzydła a w przypadku, gdy są zbyt krótkie, mogą powodować groźne podwinięcia podczas turbulencji w locie przyspieszonym. Tak więc zbłaźniłem się nieznajomością instrukcji, a wszystko przez chęć natychmiastowego wypróbowania skrzydła w locie.
Jak startuje się Universalem?
Start na skrzydle Universal jest o wiele łagodniejszy niż w przypadku szybkich samostatków. Skrzydło daje o wiele więcej czasu na zastanowienie czy też błędy podczas startów, co jest ważne dla początkujących pilotów. Klasyczne stawianie skrzydła jest bardzo przyjemne, gdyż przez cały czas można kontrolować położenie skrzydła i korygować odchylenia. Podnoszenie skrzydła i start nie wymaga też dynamiki, jak w przypadku szybkich skrzydeł samostatecznych, gdzie faza stawiania skrzydła, rozpędu i oderwania musi być płynna i musi być wykonywana bez zastanowienia. W przypadku Universala jest więc sporo czasu, aby korygować błędy, zerknąć na skrzydło i nie spalić startu. Odczułem, że start nie różni się od łatwo startujących skrzydeł klasycznych – nawet jest bardzo podobny i nie wymaga żadnej „tajemnej wiedzy” czy opracowywania różnego rodzaju sposobów, o których często dyskutuje się na forach.
Startowaliśmy w zaciągniętej pozycji trymerów i nikt nie zepsuł żadnego z kilku swoich startów. W zasadzie nikt z pilotów testowych nie chciał wypowiadać się na temat startu Universalem, gdyż piloci uznali, że kompletnie nie ma się do czego przyczepić. Wspólnym odczuciem wszystkich testujących pilotów było natomiast stwierdzenie, że Universalem startuje się nieco inaczej (łatwiej) niż na skrzydłach samostatecznych i podczas startu skrzydło zapewnia pełen komfort psychiczny pilota. Wynika to, jak już wcześniej wspomniałem, z klasycznego profilu Universala na zaciągniętych trymerach.
Loty Universalem
Universal zadziwiająco szybko wznosi się na zaciągniętych trymerach. Momentalnie zdobywaliśmy wysokość – nawet podczas lotów z napędem MZ150 przy wadze pilota >80kg! Podczas lotów podczas wietrznych warunków, w pozycji zaciągniętych trymerów, Universal wydał mi się skrzydłem stosunkowo wolnym. Przy silniejszym wietrze miałem niemal wrażenie, że stoję w miejscu. Być może wynika to z mojego przyzwyczajenia do szybszych skrzydeł. Pamiętajmy jednak, że mamy do dyspozycji bardzo skuteczny system trymerów, które potrafią zmienić Universal niemal w wyścigówkę – po odpuszczeniu trymerów skrzydło ostro przyspiesza i nie mogłem już narzekać na prędkość. Różnica jest niesamowita! Ta cecha bardzo mi się spodobała i chciałbym ją zaakcentować. W pozycji odpuszczonych trymerów sterówki robią się twarde, lecz nie miałem problemów ze skręcaniem za ich pomocą. Nie pojawiały się też żadne niespodzianki. Znacznie przyjemniej jednak sterować małymi sterówkami, gdyż nie męczy to rąk.
Sterówki główne działają płynnie i dość lekko na zaciągniętych trymerach a skrzydło reaguje na skręt z lekkim opóźnieniem, co uwzględniając przeznaczenie paralotni, jest absolutnie prawidłowe. Universal ma stosunkowo długie drogi sterowania, lecz w porównaniu z Sytnthesisem 2 jest znacznie żwawszy. Da się nawet fajnie powygłupiać i co ważne, nie potrzeba do lotów w tej konfiguracji dużej mocy silnika. Nie mogliśmy wystarczająco poszaleć, gdyż Universal jest skrzydłem rekreacyjnym. Uwzględniając ten fakt, skrzydło na pewno da dużo frajdy pilotom początkującym, okazjonalnym ale i piloci rekreacyjni czy przelotowi znajdą w lotach wiele przyjemności, ze względu na łagodny i przewidywalny charakter skrzydła.
Podczas lotów przy silniejszym wietrze, Universal jest zauważalnie żywszy w porównaniu do Synthesisa 2. W takich warunkach Synthesis 2 leciał jak bombowiec, bez względu na warunki atmosferyczne. Universal na zaciągniętych i lekko odpuszczonych trymerach przekazuje więcej danych pilotowi, ale z kolei daje o wiele o wiele większą frajdę z lotu. Na pewno skrzydło nie zrobi krzywdy i nie obawiałbym się o swoje bezpieczeństwo Universala nawet podczas trudniejszych warunków.
Zdecydowanie najlepiej latało nam się w pozycji lekko odpuszczonych trymerów, gdzie skrzydło leciało wystarczająco szybko, było zwrotne i wystarczająco miękkie na sterówkach. Właśnie w tej pozycji trymerów odczułem największą radość podczas lotów. Choć konstrukcja nie wymaga mocnego silnika przy zaciągniętych trymerach, po ich całkowitym odpuszczeniu, prędkość znacznie wzrasta i niestety analogicznie wzrasta zapotrzebowanie na moc silnika.
Podsumowanie
Żałuję, że nie latam swobodnie, gdyż nie mogłem ocenić skrzydła pod kątem lotów swobodnych, a tym samym wykorzystać w pełni uniwersalność i wszystkie możliwości Universala. Miałem od Was kilka pytań czy wybrać Synthesisa 2 czy lepiej Universala? Jako pilot typowo silnikowy, powinienem zdecydowanie polecić Synthesisa 2, którym byłem zachwycony. Są to przecież różne konstrukcje i wybór pozornie wydaje się prosty – latasz napędowo – wybierz Synthesis 2, latasz napędowo i od czasu do czasu swobodnie – zdecydowanie wybierz Universala. Po zakończeniu testów Universala miałbym jednak poważny problem z wyborem – pomimo, że latam tylko z napędem. Universal jest jednak zwrotniejszy, trochę łatwiej startuje i wolniej (łatwiej) ląduje. Z kolei Synthesis2 to skrzydło przeznaczone na trasę, gdzie największym problemem lecącego pilota jest zabicie nudy, ale też też daje wiele radości przy drobnych wygłupach nad łąką. W obu skrzydłach sterowanie zostało ograniczone i nie można tego typu skrzydeł porównać do sportowych konstrukcji, dlatego Synthesis2 jak i Universal nie są dobrym wyborem dla zaawansowanych pilotów poszukujących adrenaliny. Mimo tego zaawansowani piloci byli pod wrażeniem możliwości i bardziej chwalili Universala. Łatwość startu, większa zwrotność, mniejsze zapotrzebowanie na moc czyni z tej paralotni idealny wybór dla pilotów, którzy chcą mieć skrzydło do lotów napędowych ale okazjonalnie także w górach czy na holu.
Nie potrafię jednak ocenić, które ze skrzydeł jest lepsze. W mojej opinii należy wypróbować zarówno Universala, jak i Synthesisa2, by samemu przekonać się, co bardziej przypadnie Wam do gustu. Najlepiej też przetestować obydwa skrzydła zarówno w wietrznych, jak i w bezwietrznych warunkach.
Jako ciekawostkę chciałbym na koniec napisać, że podczas testów Universala, dzięki pilotom z Ożarowa, nasi piloci mieli do dyspozycji Nucleona WRC w rozmiarze 25. Wszyscy latający stwierdzili zgodnie, że dopiero Nucleon WRC w tym rozmiarze daje pilotowi adrenalinę i radość z latania. Ale to taka dygresja i nie na temat Universala no i nie ten rozmiar (powierzchnia), lecz raczej wskazówka dla bardziej zaawansowanych.
pozdrawiam
Leszek Klich